Materiały dla uczniów zdających egzamin maturalny z biologii - część I

Część I

W prezentowanym materiale chciałabym przedstawić kilka informacji, które umożliwią uczniom   przygotowanie do egzaminu maturalnego. Bardzo ważne jest, aby dostatecznie wcześnie zapoznać się z wymaganiami egzaminacyjnymi, które znajdują się w Informatorze Maturalnym od 2005 roku Biologia oraz w późniejszych jego uzupełnieniach, tzn. w Aneksie do informatora maturalnego od maja 2007 roku wydanym w 2006 roku i Informatorze o egzaminie maturalnym od 2008 roku wydanym w 2007 roku. Wersje elektroniczne wszystkich wyżej podanych dokumentów znajdują się na stronach internetowych Centralnej Komisji Egzaminacyjnej (www.cke.edu.pl i poszczególnych okręgowych komisji egzaminacyjnych np. krakowskiej www.oke.krakow.pl ).

W informatorze maturalnym znajdziecie podstawowe wiadomości na temat egzaminu maturalnego. Zachęcam do korzystania z Internetu, który jest również źródłem wiedzy o egzaminie, a w szczególności do korzystania ze stron:  Centralnej Komisji Egzaminacyjnej, Ministerstwa Edukacji Narodowej (www.men.gov.pl ) oraz strony na której możecie znaleźć przykładowe arkusze maturalne (www.arkuszematuralne.pl ). Egzamin maturalny z biologii nie należy do łatwych, ze względu na obszerny materiał nauczania. Dlatego, też wybór tego przedmiotu na egzaminie maturalnym powinien być dokonany w sposób świadomy a nie przypadkowy. Uczniowie, którzy chcą zdawać biologie na poziomie rozszerzonym będą musieli w dużej mierze przygotowywać się samodzielnie. Ja jako nauczyciel biologii  Wam  w tym pomogę między innymi poprzez zamieszczanie na stronie szkoły w rubryce publikacje odpowiednich  materiałów, prowadzenie konsultacji oraz  podam wykaz książek, które pomogą Wam  przygotować się do egzaminu. Zaproponowane poniżej  publikacje zawierają niezbędne informacje z zakresu biologii, które uczeń powinien opanować . Autorka w sposób przejrzysty, pogrupowała materiał w odpowiednie działy.  Zaletą podręczników jest  przede wszystkim  przystępny sposób prezentowanych informacji , także podane są przykładowe zadania do omawianych zagadnień.

Proponuję, aby skorzystać z publikacji wydawnictwa „Omega”

1. Sposób na Maturę… Biologia       Małgorzata Jagiełło
2. Cykl „Trening przed maturą” Barbara Bukała  obejmuje : Fizjologię roślin, Fizjologię zwierząt z elementami fizjologii człowieka, Genetyka, Komórka skład chemiczny i struktura, Komórka metabolizm komórkowy, Bezkręgowce.
3. Zbiór zadań maturalnych poziom rozszerzony  Małgorzata Jagiełło, Ewa Urbańska

Ponadto oczywiście przygotowywać się należy  z podręczników szkolnych nie tylko wydawnictwa, z którego korzystamy, ale również   można  sięgnąć do podręczników wydawnictwa „Nowa Era”, „Operon” zawierających materiał dla poziomu rozszerzonego.

Jeszcze bardzo ważna uwaga; przygotowywać należy się systematycznie. Są różne metody przygotowania jedni  robią notatki , inni podkreślają ważne informacje w tekście, a jeszcze i inni tylko czytają ( tej metody akurat nie polecam ).

Kilka słów na temat typów zadań występujących w arkuszach egzaminacyjnych.

Arkusz egzaminacyjny składa się głównie z zadań otwartych, które mogą być krótkiej odpowiedzi i „ z luką” oraz niewielkiej liczby zadań zamkniętych : testu wyboru, prawda-fałsz, na dobieranie ( przyporządkowanie, klasyfikacja, uporządkowanie ). Poniżej przedstawiam przykłady różnych typów zadań:

Zadanie zamknięte – prawda – fałsz:

1. Zakreśl znakiem X literę P, jeżeli odpowiedź w tym wierszu tabeli jest prawdziwa, jeżeli jest fałszywa – zakreśl literę F

Zadanie zamknięte – test wyboru:

Poniżej przedstawiono charakterystykę jednego z elementów morfotycznych krwi człowieka. Są to wysoce wyspecjalizowane, krótko żyjące komórki, o kształcie dwuwklęsłych krążków. Po procesie dojrzewania nie mają jądra komórkowego. Biorą udział w transporcie tlenu z płuc do tkanek.

Zaznacz prawidłową odpowiedź.

Powyższa charakterystyka odnosi się do

1. płytek krwi
2. limfocytów
3. monocytów
4. erytrocytów.

Zadania krótkiej odpowiedzi:

1. Wymień sześć makroelementów najważniejszych dla organizmu człowieka i przedstaw ich funkcje biologiczną jednego z nich.
   
   Przykład prawidłowej odpowiedzi:
   Najważniejsze makroelementy to: węgiel, wodór, azot, tlen, fosfor i siarka
   Węgiel jest pierwiastkiem budulcowym związków występujących w każdej komórce – białek, węglowodanów i tłuszczów.

1. Na podstawie analizy tekstu podaj trzy zagrożenia dla zdrowia człowieka wynikające z palenia papierosów.

   Zapalenie papierosa powoduje m.in. wzrost stężenia glukozy we krwi, co chwilowo wywołuje dobre samopoczucie. Po chwili jednak stężenie glukozy gwałtownie spada, co palacz zwykle odreagowuje, sięgając po kolejnego papierosa. W ten sposób uzależnia się od nikotyny. W dymie papierosowym znajduje się tlenek węgla, który – łącząc się trwale z hemoglobiną – powoduje, że po organizmie rozprowadzana jest mniejsza ilość tlenu. Następstwem tego są m.in. bóle i zawroty głowy. Papierosy zawierają także substancje smoliste, które są główną przyczyną nowotworów oraz kwasy sprzyjające powstawaniu przewlekłego nieżytu oskrzeli.

   Przykład prawidłowej odpowiedzi:

   1. Nikotyna wywołuje uzależnienie
   2. Tlenek węgla, łącząc się trwale z hemoglobiną, uniemożliwia przenoszenie przez nią tlenu, co prowadzi do niedotlenienia organizmu.
   3. Substancje smoliste znajdujące się w papierosach mogą być przyczyną nowotworów.

Pamiętaj udzielasz odpowiedzi tylko na podstawie tekstu

1. Czaszka człowieka jest częścią szkieletu, w której można wyróżnić dwa rodzaje połączeń kości (ruchome i nieruchome).

Wpisz w wyznaczone miejsce na rysunku nazwę wskazanego strzałką nieruchomego połączenia kości.

Zadanie z luką:

1. Stan równowagi wewnętrznej organizmu jest zapewniony przez współdziałanie narządów  i układów

   Wpisz do schematu odpowiednie nazwy trzech różnych układów pełniących istotną rolę w sprawnym funkcjonowaniu organizmu człowieka.

   Nadrzędna koordynacja wszystkich czynności życiowych

   

2. Poniżej przedstawiono etapy trawienia białek w organizmie człowieka.

   A. .......................................................................... - pepsyna
   
   B. .......................................................................... - trypsyna, chymotrypsyna
   
   C. .......................................................................... - karboksypeptydazy, aminpeptydazy

   Wpisz w odpowiednie miejsca etapów A, B i C nazwy odcinków przewodu pokarmowego, w których działają wymienione enzymy.

Zadania zamknięte na dobieranie:

1. Przyporządkuj każdemu związkowi narząd lub układ, dzięki któremu jest on wydalany z organizmu człowieka.

1. Uporządkuj nazwy komórek, tak aby ich układ odzwierciedlał kolejne etapy oogenezy.
   

   Oocyt II rzędu, oogonium, komórka jajowa, oocyt I rzędu

2. Wstawiając cyfry w wolne kropki  uporządkuj kolejność stadiów w cyklu rozwojowym bruzdogłowca szerokiego :
   
   …. plerocerkoid
   …. dorosły tasiemiec
   …. jajo
   …. procerkoid
   …. koracidium

Następna publikacja ukarze się na stronie po 20 września i dotyczyć będzie formułowania problemu badawczego, stawiania hipotez oraz projektowania doświadczeń.

Opracowała:
Lucyna Konior – nauczyciel biologii